Poznajemy świat przez dotyk
Dotyk pełni wyjątkową rolę w życiu człowieka. Rozwija się już w życiu płodowym dziecka, jako pierwszy ze wszystkich zmysłów. Jest też największym układem sensorycznym, ponieważ jego receptory zajmują największą powierzchnię w naszym ciele. Rola dotyku jest nieoceniona w rozwoju człowieka.
Wyróżniamy dwie kategorie dotyku:
Dotyk różnicujący – Dzięki niemu bez użycia wzroku potrafimy rozpoznawać przedmioty,
szybko też orientujemy się w jaką część ciała zostaliśmy dotknięci.
Dotyk obronny – Pozwala nam na utrzymanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. Mózg szybko
rozpoznaje, które bodźce mogą nam zagrażać np. w sytuacji gdy dotkniemy gorącego
żelazka.
Czasami zdarza się tak, że u dzieci występuje nadwrażliwość lub podwrażliwość dotykowa. Jest ona efektem nieprawidłowego przetwarzania bodźców odbieranych przez receptory czucia powierzchniowego, które znajdują się w skórze. Może obejmować zarówno całe ciało jak i poszczególne jego obszary np. głowa, stopy, dłonie lub twarz. Nadwrażliwości dotykowa wiąże się z nadmiernym, wzmocnionym odczuwaniem fizycznych impulsów zewnętrznych, co wywołuje różnego rodzaju reakcje obronne np:
- trzymanie się na dystans;
- niechęć do zakładania niektórych ubrań;
- unikanie zabaw manualnych;
- nietolerancja zabiegów pielęgnacyjnych;
- nadwrażliwość stóp;
- niechęć do przytulania się.
Podwrażliwość dotykowa wiąże się z obniżoną reaktywnością na pewien rodzaj bodźców sensorycznych. Układ nerwowy ma trudności z rejestracją dopływających informacji.
Objawami podwrażliwości dotykowej są np:
- dążenie do dotykania, przytulania i ściskania;
- nie reagowanie na bodziec dotykowy;
- nie reagowanie na ból fizyczny;
- nie zauważanie, że się uderzyło;
- siadanie na dłoniach;
- problemy z rozpoznawaniem przedmiotów przez dotyk;
- nadmierna aktywność;
- zbyt mocny dotyk w kontaktach z innymi dziećmi.
Terapia nadwrażliwości dotykowej:
- przestrzeń wokół dziecka powinna być uporządkowana i pozbawiona nadmiaru bodźców;
- aplikację bodźców skórnych zaczyna się od miejsc ciała i sposobów najlepiej znoszonych
przez dziecko;
- należy zaczynać od tych ćwiczeń i zabaw, które dziecko akceptuje, a następnie
wprowadzać inne rodzaje stymulacji;
- na początku stosuje się mocne bodźce w celu pobudzenia receptorów czucia głębokiego;
- należy pozwolić dziecku na samodzielne zdobywanie doświadczeń dotykowych i na wybór
ich ilości i rodzaju.
Terapia podwrażliwości dotykowej:
- należy rozpocząć terapię od tych miejsc, które wymagają najbardziej intensywnej
stymulacji;
- stosowanie takich ćwiczeń, które dostarczą dziecku intensywnych i różnorodnych bodźców;
- bodźce powinny mieć taką częstotliwość, natężenie i czas trwania, aby mogły być
odebrane i zapamiętane przez dziecko;
Opracowała: Ewa Mrozik